OSTEOPOROZ (Kemik erimesi)
Osteoporoz nedir
Osteoporoz, kemik kütlesinin azalması ve mikro-yapısının bozulması sonucu kemik kırılganlığının ve kırık olasılığının artmasıdır.
Kadınlarda menopoz sonrası osteoporozun görülme ihtimali artar. Menopoz sonrası dönemde östrojenin azalmasıyla birlikte kemik kaybı hızlanır.
Osteoporoz vakalarının %80’ini kadınlar oluşturur ve bunların çoğu menopoz sonrası dönemdedir.
Kemik döngü hızı ve kemik kitle kaybı menopoz sonrası ilk 2 yıl hızlanır ve 3-5 yıl sonra yavaşlar. Bu dönemde yıllık kemik kaybı %1, menopoza geçiş döneminin tümünde %10 civarındadır.
Osteoporoza bağlı kırıklar
Kırık menopoza bağlı osteoporozun tek önemli bulgusudur. Kırıklar kemik yoğunluğunun düşük olduğu alanlarda düşme veya travma ile tetiklenerek oluşur.
Omurga kırıkları, düşme veya travma olmaksızın günlük aktiviteler sırasında da gelişebilir.
Kalça kırıkları en ciddi komplikasyonudur. Kalça kırığı geçiren kadınlarda ilk iki yılda ölüm riski %12-20 olarak rapor edilmektedir.
Osteoporoz tanısı nasıl konur
DEXA* ile kemik mineral yoğunluğu ölçülüp tarama yapılarak risk grubundaki hastalar belirlenir, tanı konulur, ayrıca tedavi verilen veya verilmeyen hastaların takibinde kullanılır.
Tedavi almayan kadınlarda 2 yılda bir, tedavi altında olan hastalarda yılda bir çekilmesi önerilir.
Osteoporoz nasıl önlenir
Osteoporozda genetik faktörler ve yaşam tarzı önemlidir.
- Çocuk ve ergenlikte optimal kemik gelişimi en önemli unsurdur (bu dönemde yeterli kalsiyum ve D vitamini alımı ile güneş ışığından faydalanmak)
- Düzenli fiziksel egzersiz(özellikle yer çekimine karşı yapılan ve yük bindiren egzersizler) ve yürüyüşler
- Düzenli beslenme ve protein alımı
- Sigara içilmemesi önemlidir.
Osteoporozda ilaç dışı tedaviler nelerdir
Egzersiz
Düzenli ağırlık taşıyıcı (yerçekimine karşı yapılan) egzersizler ve kas güçlendirici (sırt ve postür) egzersizler yapılması önerilir.
Haftada 3 kez en az 30 dakika kadar yürüyüş yapılması önerilir.
Kas güçlendirici egzersizler, yoga, pilates gibi denge, direnç ve postür egzersizlerini içerir.
Yanısıra, dans, merdiven çıkma, ağırlık kaldırma ve tenis gibi aktiviteler de yapılabilir.
Yerçekimine karşı yapılmadığından, yüzmenin kemikler üzerine olumlu etkisi yoktur.
Sigaranın kesilmesi
Sigara içimi östrojen metabolizmasının hızlanması ve serum östrojen düzeylerinin azalması nedeniyle kemik kaybını hızlandırıcı bir etki gösterir.
Sigaranın kesilmesi zorunludur.
Alkol alımının sınırlanması
Kadınlarda günlük alkol alımı 20 gr üzerinde olmamalıdır.
Yeterli kalsiyum alımı
Menopoz sonrası dönemde 1200 mg kalsiyum alınması önerilir.
1200-1500 mg’dan fazla kalsiyum alımının kemik direncinde ek kazanım sağladığına ilişkin yeterli veri olmamasının yanısıra, böbrek taşı, kardiyovasküler hastalık ve inme riskini arttırabilir.
Erişkinlerde ortalama diyet yoluyla kalsiyum alımı 700-800 mg civarındadır.
Beslenme yoluyla yeterli kalsiyum alımı sağlanamazsa ek kalsiyum verilmelidir.
Yeterli vitamin D alımı
Menopoz sonrası dönemde kadınlar günde 800-2000 Ü D vitamini desteği almalıdır. Serum D vitamini düzeylerinin 30’un üzerinde olması hedeflenmelidir.
Düşme riskinin azaltılması
Osteoporozun ortopedik etkileri hakkındaki bir başka yazıyı da BURADAN okuyabilir ya da videoları BURADAN izleyebilirsiniz.
